Τα τεράστια τηλεσκόπια!

 Ένα θέμα που διάλεξε για το μπλογκ ο ανταποκριτής μας ο Μάριος

Το πιο προηγμένο παρατηρητήριο του κόσμου στο ορατό φάσμα.

 Το πλέγμα τηλεσκοπίων του Very Large Telescope array (VLT) αποτελεί τη ναυαρχίδα της ευρωπαϊκής επίγειας αστρονομικής παρατήρησης για την τρίτη χιλιετία. Είναι το κορυφαίο οπτικό επιστημονικό όργανο, αποτελούμενο από τέσσερις Μονάδες – Τηλεσκόπια, με κύριο κάτοπτρο διαμέτρου 8.2 μέτρων και τέσσερα κινητά Βοηθητικά Τηλεσκόπια διαμέτρου 1.8 μέτρων το καθένα. Τα τηλεσκόπια μπορούν να χρησιμοποιηθούν συνδυαστικά ανά δύο, τρία ή για να σχηματίσουν ένα τεράστιο συμβολόμετρο, το συμβολόμετρο VLTI, το οποίο επιτρέπει στους αστρονόμους να παρατηρήσουν λεπτομέρειες 25 φορές πιο αμυδρές από αυτές που παρατηρούνται από κάθε τηλεσκόπιο ξεχωριστά. Οι φωτεινές δέσμες συνδυάζονται στο VLTI με τη βοήθεια ενός πολύπλοκου συστήματος κατόπτρων, τα οποία βρίσκονται σε υπόγειες σήραγγες κάτω από τα τηλεσκόπια, οι οπτικές διαδρομές των οποίων είναι ίσες, με ακρίβεια 1 χιλιοστού του χιλιοστού στα εκατό μέτρα. Με αυτή την ακρίβεια το VLTI μπορεί να συνθέσει εικόνες με διακριτική ικανότητα χιλιοστού του δευτερολέπτου τόξου (milliarcsecond), κάτι που ισοδυναμεί με ικανότητα να ξεχωρίζει του προβολείς ενός αυτοκινήτου που βρίσκεται στη Σελήνη.

Τα Τηλεσκόπια Μονάδες διαμέτρου 8.2 μέτρων, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ανεξάρτητα. Με ένα τέτοιο τηλεσκόπιο καταγράφονται εικόνες ουρανίων αντικειμένων μέχρι μεγέθους 30 με χρόνο έκθεσης μίας ώρας. Αυτό μας επιτρέπει να καταγράψουμε αντικείμενα τέσσερις δισεκατομμύρια φορές αμυδρότερα απ’ αυτά που βλέπουμε δια γυμνού οφθαλμού.

 

Τηλεσκόπια και Όργανα

Το πρόγραμμα ανάπτυξης επιστημονικών οργάνων για το VLT αποτέλεσε το πλέον φιλόδοξο πρόγραμμα για ένα και μόνο παρατηρητήριο. Περιλαμβάνει την κατασκευή εικονογράφων ευρέως πεδίου, κάμερες και φασματογράφους με διόρθωση προσαρμοζόμενων οπτικών, καθώς και φασματογράφους υψηλής ανάλυσης και πολλαπλών αντικειμένων, καλύπτοντας ένα ευρύτατο φάσμα μηκών κύματος από το βαθύ υπεριώδες (300 nm) ως το μέσο υπέρυθρο (24 μm).

Τα τηλεσκόπια των 8.2 μέτρων στεγάζονται σε μικρού όγκου, ελεγχόμενης θερμοκρασίας κτήρια, τα οποία περιστρέφονται μαζί με τα τηλεσκόπια. Αυτή η σχεδίαση αντισταθμίζει σε μεγάλο βαθμό τις όποιες δυσχέρειες προκαλούν στην παρατήρηση οι ατμοσφαιρικές συνθήκες, όπως η περιδινήσεις του ατμοσφαιρικού αέρα στο σωλήνα του τηλεσκοπίου οι οποίες μπορεί να δημιουργηθούν από μεταβολές στη θερμοκρασία και τον άνεμο.
Το πρώτο από τα τέσσερα τηλεσκόπια, το ‘Antu’, τέθηκε σε λειτουργία την 1η Απριλίου 1999. Σήμερα βρίσκονται σε λειτουργία και τα τέσσερα μεγάλα καθώς και τα τέσσερα βοηθητικά τηλεσκόπια.